Hiện nay, ở nước ta mới có hơn 13.400.000 người (chiếm 24% lao động) tham gia Bảo hiểm xã hội(BHXH) tự nguyện, bắt buộc, trong khi đó, Chính phủ đặt ra mục tiêu đến năm 2020, nước ta phải đạt được 50% lao động tham gia loại hình BHXH này. Vậy làm như thế nào để ngành BHXH có thể thu hút được người lao động tham gia BHXH, vừa bảo đảm được cuộc sống cho chính những người lao động, vừa bảo đảm được an sinh xã hội?
Ông Đỗ Ngọc Thọ, Phó trưởng ban Thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, BHXH Việt Nam cho rằng, nguyên nhân do điều kiện phát triển kinh tế xã hội của nước ta trong thời gian vừa qua còn gặp nhiều khó khăn nên việc chuyển dịch lao động từ khu vực phi chính thức sang chính thức diễn ra chậm, số người lao động có quan hệ lao động không tăng nhiều. Chính vì khó khăn nên nhiều doanh nghiệp phải giải thể, phá sản hoặc thu hẹp quy mô sản xuất, kinh doanh, dẫn đến cắt giảm lao động. Số doanh nghiệp tăng mới cũng nhiều nhưng quy mô nhỏ, siêu nhỏ, sử dụng lao động ít. Một nguyên nhân nữa rất quan trọng là vấn đề tuân thủ pháp luật của chủ sử dụng lao động kém, cơ chế kiểm soát cưỡng chế có nhiều bất cập.
Chẳng hạn như hiện nay, chúng ta không quản lý được tốt công tác khai báo của các doanh nghiệp nên chúng ta không kiểm soát được số người lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc để làm cơ sở cho việc đôn đốc đăng ký tham gia. Công tác thanh tra, kiểm tra của ngành lao động chưa được thường xuyên, liên tục do nguồn lực rất mỏng. Về phía cơ quan BHXH được giao chức năng thanh tra trong thời kỳ đầu thực hiện chưa được nhiều nên cơ chế cưỡng bức, ràng buộc người sử dụng lao động phải đăng ký cho người lao động cũng thấp đi. Thêm nữa, ở một số địa phương, chính quyền mong muốn thu hút đầu tư nên cũng chưa thực sự quyết liệt xử lý các vi phạm pháp luật BHXH. Một bộ phận người lao động vì mưu sinh trước mắt mà không dám đấu tranh đòi quyền lợi tham gia BHXH.
Mặt khác, trong bối cảnh già hóa dân số như hiện nay, bài toán cân đối quỹ phải được bàn bạc cụ thể. Quỹ BHXH được hình thành dựa trên cơ sở đóng góp của người tham gia và người sử dụng lao động, dùng để trả lại quyền lợi cho người lao động. Vậy sẽ phải đặt ra vấn đề đóng góp như vậy, chi trả như vậy nhưng tính bền vững của quỹ là đến đâu? Tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa của nước ta thuộc hàng cao nhất thế giới. Rất nhiều chuyên gia quốc tế đưa ra khuyến cáo Việt Nam cần thay đổi cách tính lương hưu để làm cho quỹ hưu trí, tử tuất được bền vững hơn, không chỉ cho thế hệ này mà còn các thế hệ tiếp theo. Cho nên, đối với thay đổi cách tính lương hưu sẽ áp dụng từ tháng 1-2018 là một bước hướng tới mục tiêu cải thiện tình hình tài chính quỹ BHXH đảm bảo bền vững, an toàn hơn.
Theo nhận định của nhiều chuyên gia ngành bảo hiểm, không phải người lao động không mặn mà với bảo hiểm, cái chính là người ta có được tham gia hay không. Trong trường hợp này, đã gọi là bảo hiểm bắt buộc thì dù có muốn hay không vẫn phải tham gia và trách nhiệm tham gia thuộc về người sử dụng lao động. Chế tài có, nếu người lao động tham gia thì chủ sử dụng lao động phải đăng kí. Nếu không đăng ký cho người lao động là trốn đóng BHXH sẽ bị xử lý theo pháp luật, hành chính. Ngoài ra, theo quy định của luật BHXH, doanh nghiệp phải đóng đủ tiền trong thời gian trốn đóng BHXH đó và phải cộng thêm tiền lãi bằng 2 lần mức lãi đầu tư của BHXH. Những trường hợp vi phạm nhiều lần, kéo dài có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều 216 của Bộ luật Hình sự.
Theo Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh, trên cơ sở thực tiễn hoạt động của Ngành BHXH và những dự báo về xu thế phát triển của hệ thống an sinh xã hội hiện đại trong bối cảnh của một thế giới toàn cầu hóa, hội nhập và cách mạng công nghiệp lần thứ 4, BHXH Việt Nam đang tích cực, chủ động hội nhập và phát triển hướng đến 1 hệ thống BHXH điện tử chuyên nghiệp, hiện đại, bền vững và hiệu quả, lấy sự hài lòng của mọi người dân và doanh nghiệp tham gia BHXH làm mục tiêu, làm thước đo chất lượng hoạt động của ngành. Doanh nghiệp tham gia và giải quyết chế độ cho người lao động một cách linh hoạt bằng cách khai bảo hiểm điện tử thông qua phầm mềm BHXH điện tử. BHXH Việt Nam tiến tới xây dựng, quản lý, vận hành hệ thống an sinh xã hội một cách bền vững, hiện đại, minh bạch, thân thiện phù hợp với yêu cầu, trình độ phát triển của Việt Nam, hòa trong dòng chảy của xu thế hội nhập và hợp tác trên thế giới.
(Theo Ebh.vn)
Khai bảo hiểm xã hội điện tử 